Veiligheid

Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)

De coronamaatregelen waardoor veel mensen thuis bleven, hebben eraan bijgedragen dat het aantal woninginbraken in 2020 veel minder was dan in de jaren ervoor. Helaas kan dat niet worden gezegd van het aantal straatroven en overvallen. Gelukkig nam het aantal straatroven in de tweede helft van 2020 wel weer af, maar over heel 2020  zijn het er nog steeds meer dan in de voorgaande jaren. Het aantal overvallen is in 2020 gestegen, waarbij het opviel dat in de laatste maanden van het jaar vaak winkels, met name telefoonwinkels het doelwit waren.
Om de persoonsgerichte aanpak nog beter te kunnen inzetten heeft de driehoek besloten de instroomcriteria van de top X-aanpak uit te breiden met het strafbare feit ‘wapenbezit’ (op basis van de wet Wapens en Munitie) in combinatie met een hic-feit. In 2020 is het proces van de Almeerse top X-aanpak geëvalueerd. Uit het onderzoek blijkt dat het top X-proces over het algemeen goed verloopt. Vanwege de toename van het aantal straatroven is in 2020 gestart met een specifieke persoonsgerichte aanpak voor minderjarige verdachten van straatroven (PGA 18-).
Vanwege de coronamaatregelen is de voorlichting aan ondernemers, inwoners en bezoekers vooral digitaal ingezet.

Ook bij de jaarwisseling van 2020 naar 2021 speelden de coronamaatregelen een grote rol. Er was landelijk een vuurwerkverbod ingesteld, waardoor de lokale voornemens op pauze zijn gezet.
Het is ondanks de coronamaatregelen een rustige jaarwisseling is geweest in Almere. Het vuurwerkverbod werd weliswaar niet overal nageleefd, maar er hebben zich geen grote OOV incidenten voorgedaan.

In 2020 viel de stijging van cybercriminaliteit op. Criminelen werden inventiever en mensen brachten meer tijd online door. Hierdoor liepen zij meer kans slachtoffer te worden van dit soort misdrijven. Burgers zijn gewaarschuwd voor cybercriminaliteit met verschillende publieksacties. Denk aan de acties tegen whatsapp-fraude (vriend-in-noodfraude). Als gemeente nemen wij ook deel aan een onderzoek naar de beste acties om cybercrime te voorkomen. In dit onderzoek werken wij samen met een aantal andere gemeenten, vier regionale veiligheidsnetwerken, twee hogescholen en het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving.

In 2020 meldden inwoners vaker over overlast  door jeugd. Ook dit hangt samen met de coronamaatregelen. Doordat mensen meer thuis waren, en dus ook jongeren, werd er meer overlast veroorzaakt maar ook ervaren. Daarnaast leidde het verbod op samenkomsten er toe dat ook vaker werd gemeld wanneer jongeren in groepjes bijeen werden gezien. Drugs en drankoverlast werden in het afgelopen jaar juist minder vaak ervaren.

Wat hadden we gepland (begroting)

Als dicht bij huis of op het werk criminaliteit en/of overlast plaatsvindt raakt dat mensen direct, is de impact vaak groot en kan dat leiden tot een gevoel van onveiligheid. Een overheid die op dit soort momenten adequaat handelt en persoonlijk en transparant communiceert, wekt vertrouwen en levert een bijdrage aan het vergroten van het veiligheidsgevoel. Daarom heeft de aanpak van de high impact crimes blijvende prioriteit. Via een intensieve informatiegestuurde aanpak richten wij ons met name op preventie, repressie en nazorg. Het doel is een daling van de woninginbraken, en het aantal straatroven en overvallen niet te laten stijgen. De top X-aanpak richt zich zowel op de dader als zijn of haar omgeving (gezin, netwerk, school, werk). Juist om criminele patronen te doorbreken en de oorzaken weg te nemen. De top-X is een lijst van namen van personen en/of groepen welke overlast en/of criminaliteit veroorzaken.
Daarnaast zetten we in op voorlichting aan ondernemers, inwoners en bezoekers. De voorlichting richt zich op hoe zij kunnen voorkomen slachtoffer te worden. We doen een beroep op burgers om verdachte situaties (sneller) te melden. Zo worden bewustwording en zelfredzaamheid gestimuleerd.

Vuurwerkoverlast in aanloop en tijdens de jaarwisseling krijgt steeds meer (politieke) aandacht. Op basis van de uitkomsten van het draagvlakonderzoek onder inwoners en de ervaringen tijdens de komende jaarwisseling wordt in overleg met de raad bepaald wat in 2020 mogelijke volgende stappen zijn. Daarbij houden wij de landelijke ontwikkelingen nauwlettend in de gaten.
Cyberveiligheid is een nieuw onderwerp. Welke rol de gemeente moet en kan spelen op het gebied van cyberveiligheid is nog niet uitgekristalliseerd. We hebben de ambitie om hier als gemeente goed invulling aan te geven. Samen met andere gemeenten en partners als het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid, het Nationaal Cyber Security Centrum en de VNG zoeken wij naar een innovatieve uitwerking.

Een daling van de jeugd-, drugs- en drankoverlast op straat is een doel waaraan we werken. De inzet van gemeentelijk toezicht en handhaving en de politie, de maatregelen van het jeugdinterventieteam en de samenwerking met zorgpartners voor personen met verward gedrag zijn hierbij belangrijke schakels.

Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)

Net als andere gemeenten werkt de gemeente Almere zowel in regionale overleggen als in een lokaal ondermijningsoverleg aan de bestrijding van ondermijning. In al deze overleggen zijn veel signalen van ondermijnende criminaliteit besproken en ook in 2020 zijn deze waar mogelijk opgevolgd door acties. Zoals bijvoorbeeld een controle van een bedrijventerrein, een sluiting van een bedrijfspand en de tijdelijke sluiting van een notariskantoor.  
Op het niveau van de eenheid Midden-Nederland werken wij samen met het RIEC en andere gemeenten aan het eenduidig maken van het beleid. Hiermee willen wij voorkomen dat criminelen gaan ‘shoppen’ bij verschillende gemeenten en kiezen voor locaties waar de belemmeringen kleiner zijn.
Momenteel vindt een dergelijk traject plaats voor het Bibob-beleid.
Vanwege de coronamaatregelen was het niet mogelijk om bijeenkomsten op locatie met bewoners en ondernemers te organiseren. Wel hebben wij online gecommuniceerd naar bedrijven over de risico’s van onbetrouwbare geldschieters via de werkgroepen van het Keurmerk Veilig Ondernemen en de Almeerse afdeling van de Koninklijke Horeca Nederland.

In de tweede helft van 2020 hebben wij, op basis van de risicomatrix die in de eerste helft van het jaar is ingevuld, drie bedrijventerreinen geselecteerd waar de kans op ondermijning het grootst is. Wij hebben voorbereidingen getroffen voor fysieke controleacties in 2021. Zodra de coronamaatregelen het toelaten, starten wij de controles in samenwerking met het RIEC en andere partners.

Wat hadden we gepland (begroting)

Er is een verschuiving gaande van zichtbare criminaliteit naar onzichtbare en ondermijnende criminaliteit. Het gaat hierbij om criminele netwerken, zoals illegale henneptelers of mensenhandelaren, die misbruik maken van bestaande, maatschappelijke structuren. Door bijvoorbeeld drugsgeld wit te wassen, te frauderen met vergunningen, of buurtbewoners onder druk te zetten om criminele activiteiten te ondersteunen. Door deze verschuiving neemt niet alleen de criminaliteit toe, maar verliest men ook vertrouwen in de overheid.
Bij de bestrijding van dergelijke vormen van criminaliteit speelt de gemeente een cruciale rol. Zij beschikt immers over veel informatie en kan alle betrokken partners (zoals politie, Openbaar Ministerie, Belastingdienst) bij elkaar brengen. Na uitbreiding van de gemeentelijke capaciteit op dit vlak en de inrichting van een districtelijk team ondermijning (op Flevolandse schaal), kunnen we met meer kracht werken aan de bewustwording van ondermijning en het signaleren van diverse verschijningsvormen. Ook burgerparticipatie en maatschappelijke coalities zijn belangrijk om ondermijning tegen te gaan. Communicatie is hierbij een belangrijk instrument. Verder investeren we in analysemogelijkheden en het slim combineren van databronnen, waardoor we het arsenaal verder uitbreiden .

Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)

Naar aanleiding van de toename van straatroven door jonge verdachten waarbij in veel gevallen een wapen werd gebruikt, is in 2020 de notitie ‘trends en ontwikkelingen jeugdcriminaliteit in Almere’ ontwikkeld. In deze notitie is ook een maatwerkgerichte aanpak beschreven. Kern van de aanpak is in samenwerking met onze zorg- en onderwijspartners werken aan een gebiedsgerichte, groepsgerichte en persoonsgerichte aanpak. Een van de uitwerkingen van deze aanpak is de actie #AlmereOntwapent. Ook de persoonsgerichte aanpak 18min is een van de maatregelen die wordt ingezet. Daarnaast doet de gemeente ook mee met het landelijke actieplan ‘Wapens en jongeren’. En tot slot is bewust gekozen om de  samenwerking tussen onderwijs, politie, openbaar ministerie en gemeente te versterken.
Ondanks corona en de maatregelen die bijeenkomsten beperkten is het gelukt om zo’n 10.000 jongeren te bereiken met voorlichtingslessen om hun weerbaarheid tegen groepsdruk, baldadigheid en criminaliteit te vergroten. De trainingen om de deskundigheid op het gebied van radicalisering te vergroten hebben een digitale vorm gekregen. Hierdoor is het mogelijk geweest om ook deze trainingen ondanks de coronamaatregelen te geven.

De coronacrisis zorgde bij veel mensen voor angst, onzekerheid en stress en dit gold nog meer voor kwetsbare personen. Vaste structuren vielen veelal weg en de toegankelijkheid van zorg en hulpverlening nam af. Gecombineerd met het feit dat mensen meer thuis waren, zorgde dit voor een toename van de veroorzaakte én ervaren woonoverlast. De coronamaatregelen maken het contact met betrokkenen lastig. Na het weer strenger worden van de maatregelen in het najaar werden geen huisbezoeken meer afgelegd.

Bij de start van de uitbraak van corona werd een toename van huiselijk geweld verwacht, aangezien door de coronamaatregelen spanningen in huis zouden kunnen ontstaan of toenemen. Dat is echter in de registraties niet gebeurd.
In 2020 is vanuit het actieprogramma ‘Geweld hoort nergens thuis’ onder andere gewerkt aan veiligheid in de vrouwenopvang en een betere signalering van ouderenmishandeling door training van professionals.

De overlast van personen met verward gedrag bleef ook in 2020 hoog en legde een flink beslag op de politiecapaciteit.
In 2020 is een subsidie aangevraagd bij ZonMw door de GGD Flevoland voor een pilot waarbij de politie ook buiten kantooruren een beroep kan doen op zorg en ondersteuning voor personen met verward gedrag. De subsidie is toegekend en de pilot start begin 2021.

Wat hadden we gepland (begroting)

Een goede verbinding tussen zorg en veiligheid is van belang ter voorkoming of verergering van onder andere jeugdcriminaliteit, radicalisering, (woon)overlast, huiselijk geweld en kindermishandeling. Het is onze ambitie om met het verder ontwikkelen van de gebiedsgerichte, groepsgerichte en persoonsgerichte aanpak de jeugdoverlast en jeugdcriminaliteit te verminderen.

We zoeken hierbij actief het onderwijs op want zij heeft een steeds prominentere rol bij het tijdig signaleren van maatschappelijke trends en ontwikkelingen op het gebied van zorg en veiligheid. Daarom zetten we in op het versterken van bestaande netwerken met onze partners in de zorg, veiligheid, onderwijs en binnen de gemeentelijke organisatie. Dan is de kennis en zijn structuren om elkaar snel te vinden beschikbaar. We bieden trainingen aan om de deskundigheid op het gebied van radicalisering bij onderwijspartners verder te bevorderen, zodat zij in staat zijn radicalisering te herkennen en hebben zij handvatten voor het omgaan met polarisatie. Dit met als doel het vergroten van de weerbaarheid bij jongeren en hun omgeving tegen invloeden van het radicaal gedachtengoed.
Het voorkomen dat woonoverlast ontstaat of verergert en het integraal en effectief ingrijpen bij meldingen van woonoverlast staat hoog op de agenda. Om dit te bereiken zetten we buurtbemiddeling en burgerparticipatie in, bijvoorbeeld in de vorm van de pilot met buurtambassadeurs. Daarnaast zetten we de integrale aanpak van woonoverlast in de volle breedte door; van overlast van personen met verward gedrag tot ernstige burenconflicten.
De aanpak van huiselijk geweld, kindermishandeling en seksueel geweld is een gezamenlijke opgave van het sociaal domein en veiligheid. De ambitie is om geweld te stoppen en de gezinssituaties veilig te maken. Gezinnen die dat nodig hebben, krijgen hulp. Slachtoffers worden snel en blijvend in veiligheid gebracht. Plegers moeten worden aangepakt; om herhaling te voorkomen, maar ook als signaal naar het slachtoffer. Waar nodig en mogelijk wordt naast straf ook deelname aan een hulpverleningstraject als voorwaarde gesteld.

Het terugdringen van overlast van personen met verward gedrag is een van de acht kernopgaven in het coalitieakkoord ‘Liefde voor Almere’. Hieraan werken we met een uitvoeringsplan waarin de aanpak per doelgroep, de crisisketen, deskundigheidsbevordering en preventie zijn uitgewerkt.

Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)

Het jaar 2020 was voor heel Nederland en ook voor Almere het jaar van de coronacrisis, een crisis die in deze omvang en tijdsduur door niemand was voorzien. De in ons Actieplan verwoorde primaire doelstelling “te allen tijde goed voorbereid zijn op een ramp, crisis en calamiteit in het kader van de openbare orde en veiligheid” is op de proef gesteld. De voorbereidingen die wij treffen om met een crisis om te gaan, waren niet gericht op een crisis als deze. Wel heeft de bestaande crisisorganisatie waarbinnen verschillende rollen zijn belegd, piketfunctionarissen zijn opgeleid, getraind en geoefend, geholpen om de crisisstructuur vorm te geven.

Naast de bestrijding van de coronacrisis die de meeste capaciteit heeft gevraagd, is het afgelopen jaar verder gewerkt aan:

Veiligheidsplan Floriade
Een onderdeel van de evenementenvergunning voor de Floriade 2022 is een veiligheidsplan. Het concept strategisch veiligheidsplan is in de tweede helft van 2020 door de Floriade BV opgesteld en eind 2020 aan de raad aangeboden.

Het risicoprofiel en beleidsplan van de Veiligheidsregio Flevoland zijn vastgesteld, na een zienswijzeprocedure. De gemeenteraad heeft zich over het risicoprofiel en het beleidsplan positief uitgesproken. Naar aanleiding van de nog op te stellen evaluatie en landelijke ontwikkelingen rond de coronacrisis en de evaluatie van de Wet veiligheidsregio’s worden gedurende de vierjarige looptijd wel aanpassingen in het beleidsplan verwacht.

De samenwerking tussen de Veiligheidsregio Flevoland en de Veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek en de beide GGD-organisaties werd in 2020 verder vormgegeven. Deze samenwerking maakte op onderdelen vanwege de coronacrisis een versnelling door. Er is gewerkt met een gezamenlijk operationeel leider en een gezamenlijk interregionaal operationeel beleidsteam. Op andere onderdelen was deze versnelling minder zichtbaar omdat er beperkingen golden voor fysieke bijeenkomsten en tevens omdat de prioriteit het afgelopen halfjaar bij de crisisbeheersing lag.

Wat hadden we gepland (begroting)

De gemeente heeft een belangrijke verantwoordelijkheid als het gaat om de veiligheid van haar inwoners, ook op het gebied van brandweerzorg, rampenbestrijding en crisisbeheersing. De gemeente Almere is zowel opdrachtgever als partner voor de Veiligheidsregio Flevoland. De colleges van burgemeester en wethouders van de gemeenten die behoren tot de regio Flevoland, hebben conform de vereisten uit de Wet veiligheidsregio’s, een gemeenschappelijke regeling “Veiligheidsregio Flevoland”. Hiermee zijn de gemeenten gezamenlijk opdrachtgever voor de Veiligheidsregio Flevoland. Daarnaast is de gemeente partner als het gaat om brandpreventie advies, het uitvoeren van de gemeentelijke taken bij een ramp of crisis (piketorganisatie) en eigenaar van de brandweerkazernes.

De Veiligheidsregio Flevoland wordt de komende jaren verder doorontwikkeld om toekomstbestendig te worden. Uit een kwaliteitsmeting en benchmark is vast komen te staan dat er maatregelen nodig zijn om de paraatheid en slagkracht binnen de veiligheidsregio in de toekomst te kunnen blijven garanderen. Hiertoe wordt geïnvesteerd in paraatheid en slagkracht, het doorvoeren van nieuwe eisen op het gebied van vakbekwaamheid en arbeidshygiëne, het aanpassen aan een groter verloop onder vrijwilligers en het investeren in benodigde ICT-systemen.
Naast het op orde brengen van de eigen veiligheidsregio wordt de samenwerking met de veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek en de GGD-organisaties in 2020 verder vormgegeven. De samenwerking heeft als doel om beter voorbereid te zijn op de veranderende risico’s (denk aan uitval nutsvoorzieningen, ICT-verstoringen, uitbraak infectieziekten, terroristische aanslagen), de slagkracht van met name de brandweerorganisatie te verbeteren en toekomstige (hogere) kosten te beperken.

In aanloop naar de Floriade in 2022 wordt door de Floriade BV in 2020 een veiligheidsplan geconcretiseerd. De Floriade is een bijzonder evenement dat vraagt om een goede voorbereiding en afstemming met alle partners om de veiligheid van de vele internationale bezoekers, bezoek van hoogwaardigheidsbekleders en de extra (avond)evenementen te kunnen waarborgen. Met de Floriade BV en hulpdiensten wordt vooraf en tijdens de Floriade samengewerkt en afgestemd. Als gemeente adviseren en toetsen we het veiligheidsplan bij de vergunningverlening en adviseren we de Floriade in het voortraject gezamenlijk met de andere partners waaronder de politie, de brandweer de GGD en de GHOR.