We streven naar gezonde gemeentefinanciën. Een sluitende meerjarenbegroting en een goed gevulde spaarrekening is geen doel op zich. We streven hiernaar, omdat dit op de lange termijn de enige garantie is dat de gemeente voor zijn inwoners dat kan doen wat nodig is. Ook als het financieel tegen zit willen we onze taken naar behoren kunnen uitvoeren.
Verantwoording
In 2020 had corona invloed op onze inkomsnten en uitgaven. We geven hier uitgebreid uitleg over in de inleiding.
Verder hebben we in 2020 de meeste bezuinigingen die we bij de Programmabegroting 2020 aankondigden, ingevuld. De bezuiniging op de wijkteams hebben we teruggedraaid. Door de bezuinigingen hebben we bij de begroting 2020 € 2 miljoen gespaard. Dit is minder dan we wilden.
Door de coronacrisis komen minder toeristen naar Almere dan dat we hoopten. De toeristenbelasting, die we per 1 mei 2020 invoerden, levert daardoor minder op. We zijn hiervoor door het Rijk deels gecompenseerd.
Tegenvallende inkomsten
Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)
De meeste bezuinigingen uit de Programmabegroting 2020 zijn ingevuld. Het gaat om een bezuiniging van ruim € 7 miljoen structureel. We hebben hiervoor maatregelen getroffen om minder geld uit te geven. De grootste bezuinigingen zijn doorgevoerd op het beheer en onderhoud van de stad, de overhead en welzijn. De bezuiniging op het welzijnsbeleid van € 1,5 miljoen moeten we nog structureel invullen. Dit doen we door in 2021 het welzijnsbeleid aan te passen. De bezuiniging op de wijkteams is daarentegen teruggedraaid.
Doordat er extra tekorten zijn in het sociaal domein is bij de begroting 2021 opnieuw bezuinigd. Het gaat om een bezuiniging van € 10,5 miljoen structureel. De grootste opgaven liggen bij de jeugdhulp en de Wmo. We verwachten pas vanaf 2022 het meeste te kunnen bezuinigen. Daarom bezuinigen we eenmalig € 15 miljoen op het beheer en onderhoud, stedelijke vernieuwing en de Wmo.
Wat hadden we gepland (begroting)
Het Rijk informeert gemeenten twee keer per jaar uitgebreid over het geld dat ze ontvangen uit het gemeentefonds. In mei verschijnt de Mei-circulaire, in september op Prinsjesdag de Septembercirculaire. Uit deze circulaires blijkt dat Almere per jaar € 4 miljoen minder ontvangt dan geraamd. Deze tegenvallende rijksbijdrage komt door de afspraak tussen Rijk en gemeenten om het gemeentefonds te laten meebewegen met de uitgaven van het Rijk. Wanneer het Rijk meer uitgeeft, ontvangen de gemeenten meer; geeft het Rijk minder uit, ontvangen gemeenten minder. Bovenop deze forse tegenvaller zijn er ook andere ontwikkelingen die maken dat er minder te besteden is. Deze ontwikkelingen dwingen ons kritisch te kijken naar ons uitgavenpatroon. Dat is dan ook de reden voor de bezuinigingsvoorstellen die in deze begroting zijn opgenomen.
Reserve opbouw weerstandsvermogen
Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)
Door de bezuinigingen hebben we bij de begroting 2020 € 2 miljoen gespaard. Dit is minder dan dat we willen. Het doel is om per jaar minimaal € 10 miljoen te sparen. Bij de begroting 2021 hebben we geen geld gespaard, maar geld uit onze buffer gehaald.
Wat hadden we gepland (begroting)
Het gaat nu weer goed met de economie. Dat zien we ook terug in onze grondverkopen. Je zou bijna vergeten hoe groot de gevolgen waren van de financiële crisis. Maar we weten heel goed dat de situatie ook zo weer kan veranderen. Handelsoorlogen, Brexit, er zijn veel bedreigingen voor de wereldeconomie. Dit is dan ook de reden waarom de gemeenteraad ons heeft opgedragen om te werken aan meer reservekapitaal. In het coalitieakkoord is dit verankerd. We hebben de opdracht om elk jaar ten minste 50% van de winstafdracht van het grondbedrijf te sparen (met een minimum van € 10 miljoen). Hoewel het dit jaar door de tegenvallende inkomsten van het Rijk tegen zit, gaan we de komende jaren wel door met sparen. We willen aan het eind van deze raadsperiode € 60 miljoen vrije ruimte hebben in onze algemene reserve.
Toegankelijke en begrijpelijke gemeentefinanciën
Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)
In 2020 hebben we de begrotingsdocumenten beter leesbaar gemaakt. Het doel is dat iedereen de begroting kan lezen en begrijpen. Daarom willen we de inleiding en het programmaplan in begrijpelijke taal opschrijven Bij de begroting 2021 is dit voor de inleiding gelukt. Het programmaplan is al beter leesbaar, maar nog niet helemaal op het niveau van begrijpelijke taal. We hebben een aantal medewerkers hiervoor opgeleid . Daarnaast zijn we gestart met een onderzoeksgroep die de leesbaarheid van raadsvoorstellen gaat verbeteren. Hier gaan we in 2021 mee verder.
We hebben de digitale begroting ook verbeterd. De grootste verbetering is dat we een totaalbegroting hebben. De begroting is te vinden op de website van de gemeente Almere. De begroting is verder toegelicht op activiteiten. Per activiteit is een budget toegekend. We hebben ook per activiteit opgeschreven wat we hiervoor doen en of het beïnvloedbaar is. We geven voor het eerst ook inzicht in de verschillende kosten. We maken ook voor de jaarrekening een totaal overzicht,. Waarbij we per activiteit toelichten wat het financiële resultaat 2020 is. In het programmaplan staat op hoofdlijnen wat het programma heeft gekost.
Ook zijn we gestart met het project ‘inzicht in de begroting’. Doel is om de totaalbegroting te verbeteren. We kijken of de begroting per activiteit klopt en welke risico’s er zijn. Ook willen we de raad nog beter inzicht geven in de beïnvloedbaarheid.
Wat hadden we gepland (begroting)
We willen dat de begroting makkelijk leesbaar is voor de gemeenteraad. We waren hier al druk mee bezig. De digitale begroting is hiervan het meest zichtbare resultaat. De gemeenteraad heeft het belang van een begrijpelijke begroting nog een keer onderstreept, door bij de Perspectiefnota een motie aan te nemen. Kortom, het verbeteren van de leesbaarheid blijft de komende jaren een belangrijke uitdaging voor ons. Dit geldt niet alleen voor de begroting, maar voor alle documenten in de budgetcyclus. Dus ook de jaarrekening en de perspectiefnota. Deze klus hebben we niet zomaar geklaard, dit kost jaren. We willen bij elk document weer een nieuwe stap vooruit zetten. Voor deze begroting hebben we ons de volgende doelen gesteld:
- een bestuurlijke en financiële inleiding die voor iedereen goed te volgen is, het liefst op A2 en maximaal op B1 niveau;
- goede leesbaarheid van de andere teksten in de begroting;
- de digitale begroting nog beter doorklikbaar maken, zodat raadsleden makkelijker kunnen afdalen naar de detailinformatie;
- in de digitale begroting wordt inzicht gegeven in de totale budgetten per programma, met op twitterlengte een beschrijving van deze activiteiten;
- in de digitale begroting wordt per programma inzicht gegeven in de veranderingen van budgetten, zodat de gemeenteraad goed kan zien waaraan het college dit jaar meer of minder wil uitgeven.
Toeristenbelasting
Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)
De toeristenbelasting is per 1 mei 2020 ingevoerd . Door de coronacrisis zijn hotels het afgelopen jaar grotendeels dicht geweest. Daardoor verwachten wij minder geld te ontvangen. Het Rijk heeft de gemeente deels gecompenseerd voor het wegvallen van deze inkomsten.
Wat hadden we gepland (begroting)
Bij de Perspectiefnota 2020 is afgesproken om vanaf 2020 toeristenbelasting in te voeren. In lijn met de wens van de raad gaan we daarbij uit van tariefdifferentiatie. We doen dit door een tarief dat is gebaseerd op een percentage van de overnachtingsprijs. De opbrengst komt ten gunste van het perspectief, ter dekking van kosten die verband houden met recreatie en toerisme.